Ponad 50 organizacji i naukowców podpisało się pod wspólnym apelem do Międzynarodowego Funduszu Walutowego, aby zrewidował swoją politykę wobec krajów, którym udziela wsparcia.

Szanowni Członkowie Rady Wykonawczej,
Szanowny Dziale ds. Strategii, Polityk i Przeglądu,

Zwracamy się do Was jako organizacje i sieci społeczeństwa obywatelskiego, pracownicy naukowi oraz ekonomiści, aby wyrazić nasze zaniepokojenie w związku z długotrwałym, negatywnym wpływem warunkowości jako elementu programów MFW. Apelujemy do Państwa o wykorzystanie dokumentu Consultation on the 2018 Review of Conditionality and Design of IMF Supported Programs [Konsultacje w sprawie przeglądu warunkowości oraz tworzenia programów wspieranych przez MFW] w celu zweryfikowania dotychczasowego podejścia. U źródła naszego apelu jest potrzeba systematycznego włączenia globalnego społeczeństwa obywatelskiego w proces konsultacji oraz zagwarantowanie, że głosy osób objętych politykami MFW zostaną wysłuchane i wzięte pod uwagę przy opracowywaniu i wdrażaniu tychże polityk.

Restrykcyjne polityki podatkowe i monetarne zalecane w ramach warunkowości MFW powodują ograniczenie możliwości wykorzystania wpływów z podatków dla inwestycji publicznych, co zbyt często ma katastrofalne konsekwencje, zwłaszcza dla grup marginalizowanych, a jednocześnie wiąże się z wysokimi kosztami politycznymi. W ubiegłym roku jeden z ekspertów ONZ ostrzegał, że programy pożyczkowe MFW stanowią wyraźne naruszenie niektórych praw człowieka i priorytetów rozwoju. Programy te promują również nieskuteczne polityki prywatyzacji i cięć budżetowych. Co więcej, w czerwcu 2018 roku specjalny sprawozdawca ONZ ds. skrajnego ubóstwa i praw człowieka stwierdził, że obecnie „świat ponosi konsekwencje dawnego, jednostronnego podejścia MFW do globalizacji oraz uporczywego forsowania modelu konsolidacji fiskalnej, który zakładał odkładanie społecznych konsekwencji na nieokreśloną przyszłość”.

Dokonując przeglądu warunkowości należy zatem na nowo przeanalizować negatywny wpływ, jaki system pożyczek MFW miał na prawa człowieka i równość w ciągu ostatnich dwudziestu lat. Jesteśmy przekonani, że walka z globalnymi nierównościami  powinna być wpisana w programy pożyczkowe, co z kolei oznacza konieczność regularnego monitorowania globalnych nierówności wynikających z tychże programów. Co więcej, przegląd ten stanowi okazję do tego, żeby MFW określił, w jaki sposób warunkowość może przyczynić się do dalszej realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju lub im zagrażać, jak również rozwijać lub ograniczać prawa człowieka. Przede wszystkim oznacza to stworzenie takich warunków, w których z jednej strony nie jest zahamowana zdolność państw do planowania wydatków publicznych na odpowiednim poziomie, zwłaszcza w dziedzinie zdrowia, edukacji i ochrony socjalnej, a z drugiej strony – w których państwa mogą utrzymywać odpowiedni poziom wydatków, w tym poprzez wprowadzenie sprawiedliwego systemu podatkowego.

Co więcej, jak wykazano w badaniu IMF conditionality and development policy space, 1985-2014 [Warunkowość MFW a tworzenie przestrzeni dla rozwoju polityk w latach 1985-2014], od 2008 roku „warunki strukturalne są coraz istotniejszym komponentem programów MFW”. Wyrażamy zatem obawę, że programy MFW w dalszym ciągu przyczyniają się do ograniczania demokratycznego systemu rządów i suwerenności państw pożyczkobiorców.

Jeżeli chodzi o rynek pracy, skoordynowany proces zbiorowych negocjacji oraz sprawiedliwe regulacje przyczyniają się do wzrostu wydajności oraz tworzenia miejsc pracy. Nie tylko opinie ekspertów instytucjonalnych wskazują, że programy pożyczek MFW często podważały istnienie
struktur zbiorowych negocjacji, wstrzymywały podwyżki płac, stanowiły zachętę do
nadmiernej liberalizacji rynku pracy oraz prowadziły do drastycznych cięć miejsc pracy w sektorze publicznym. W programach realizowanych od 2011 roku, w tym w Portugalii, Grecji i Rumunii, MFW skupiał się na rozbiciu krajowego oraz branżowego systemu negocjacji zbiorowych i osłabieniu legislacji chroniącej pracowników. Ma to daleko idące reperkusje dla osób wykonujących prace tymczasowe i niestandardowe, hamuje wydajność, powoduje, że wysokość pensji utrzymuje się na tym samym poziomie, oraz że narastają globalne nierówności i zmniejsza się udział wynagrodzeń w PKB. W badaniach prowadzonych przez MFW wykazano, że globalne nierówności zagrażają  zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu.

Poza Europą warunkowość MFW odbiła się negatywnie  na wielkości sektora publicznego i wysokości wynagrodzeń pracowników w tym sektorze. Wytyczne dotyczące rynku pracy okazały się w niewielkim stopniu pomocne w jego odbudowie i nie wpłynęły na walkę z bezrobociem. Zamiast tego spowodowały wzrost nierówności w dochodach i znaczne ograniczenie podstawowych usług publicznych. Wzywamy MFW do tego, aby kwestie te zostały podjęte w przeglądzie warunkowości.

Jeżeli chodzi o politykę równości płci, to działania podjęte ostatnio przez MFW, mające na celu przyjrzenie się kwestii płci w polityce makroekonomicznej, są pozytywnym sygnałem. Mimo to podejście do równości płci w polityce warunkowości w dalszym ciągu nie jest ujęte w ramach systemowych i pomija wpływ standardowych rekomendacji MFW dotyczących polityki makroekonomicznej na równość płci. Wzywamy zatem MFW, aby w porozumieniu z zarządem określił zintegrowane podejście wobec roli, jaką ma pełnić w promowaniu równości płci, zwiększaniu współpracy w zakresie równości płci z organizacjami międzynarodowymi, zwłaszcza Podmiotem ONZ na rzecz Równości Płci i Wzmocnienia Kobiet oraz organizacjami społecznymi, w szczególności organizacjami zajmującymi się prawami kobiet. Ponadto, wzywamy MFW do wdrożenia zasady budżetowania uwzględniającej równość płci przy opracowywaniu warunkowości pożyczek oraz wykorzystania oceny wpływu na kwestie równouprawnienia płci w trybie ex-ante w celu analizy warunkowości kluczowych polityk, śledzenia wpływu kolejnych reform oraz zaproponowania alternatywnych polityk w takich przypadkach, gdy zostanie odnotowany niekorzystny wpływ obowiązujących zasad warunkowości na płeć.

Wreszcie, jesteśmy przekonani, że w ramach przeglądu należy ponownie przeanalizować skuteczność standardowych zaleceń MFW odnośnie do znacznego podwyższenia stóp oprocentowania w celu redukcji inflacji. Bezkrytyczne przyjmowanie restrykcyjnych polityk podatkowych oraz monetarnych podważa wysiłki na rzecz zwiększenia udziału inwestycji publicznych w PKB. Natomiast negatywne konsekwencje wysokich stóp procentowych sprawiają, że finansowanie deficytu budżetowego staje się na tyle nieopłacalne, że blokuje się wzrost kluczowych inwestycji publicznych. Działania rzecznicze podejmowane w celu zwiększenia inwestycji publicznych były jak dotąd nieustannie hamowane, ponieważ problem źródłowy – czyli potrzeba bardziej ekspansywnej polityki fiskalnej – nie doczekał się kompleksowego rozwiązania.

To, co wydarzyło się po kryzysie z 2008 roku, miało daleko idące i bolesne konsekwencje. Dzisiaj, dziesięć lat po światowym kryzysie i w obliczu wzrastającego globalnego zadłużenia i nierówności, mamy nadzieję, że obecny przegląd warunkowości zostanie wykorzystany przez MFW jako okazja do ponownego rozważenia zmiany obecnego stanowiska na rzecz takiego, które będzie chronić powszechne prawa człowieka i przyczyni się do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju.

Z wyrazami szacunku,

ActionAid International
Afrodad
Alexander Kentikelenis, University of Oxford
Alice Evans, Lecturer Kings College London
APIT Portugal – Portuguese Tax and Customs Inspectors Trade Organization
Asia Transnational Corporations (ATNC) Monitoring Network, Hong Kong
Bank Information Center Europe
Bank Information Centre
Bretton Woods Project
British Black Anti-Poverty Network
Center for Economic and Policy Research
Centre national de coperation au développement, CNCD – 11.11.11
Child Poverty Action
Group
Church of Sweden
Common Weal, Scotland
Daniel Horn, independent researcher
Debt Justice Norway
Development Pathways
Development Research and Training (DRT)
Diane Elston, Professor, University of Essex
Dr Carolina Alves, University of Cambridge
EnaBanda
Equality in Tourism
Eurodad
Focus Association for Sustainable Development
Free Trade Union Development Center, Sri Lanka
Gender and Development Network
Global Alliance for Tax Justice
Global Justice Now
Heinrich Boell Stiftung Washington, D.C.
Institute of Global Responsibility, Poland
International Trade Union Confederation
Jayati Ghosh, Professor of Economics, Jawaharlal Nehru University, New Delhi
John Weeks, Professor SOAS
Jubilee Scotland
Jubilee UK
Jubilee USA
Labour Resource and Research Institute (LaRRI)
Latindadd
Movement for decent work and welfare society
New Economics Foundation
Norwegian Church Aid
Olof Palme International Center
Oxfam International
Phenix Center for Economic and Informatics Studies, Jordan
Social Watch
Stamp Out Poverty
Tax Justice Network
The Egyptian Initiative for Personal Rights
The Network for Transformative Social Protection (NTSP) in Asia
The Rethinking Bretton Woods Project at Center of Concern (USA)
Thomas Stubbs, University of Cambridge
UK Women’s Budget Group

 

Oryginalna treść apelu w języku angielskim znajduje się na stronie organizacji Bretton Woods Project (plik PDF)