OECD ( Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) zrzeszająca 34 bogate kraje, na szczycie G8 w Petersburgu uznała problem ucieczki kapitału związanej z uchylaniem się i unikaniem opodatkowania za jeden z ważniejszych problemów do rozwiązania. W tym celu w ramach OECD powstał projekt BEPS (Base erosion and profit shifiting– Erozja bazy podatkowej i przenoszenie zysków. Jest to przenoszenie dochodów uzyskanych przez przedsiębiorstwo w kraju A do krajów z zerowym lub niskim podatkiem od dochodów w wyniku czego zmniejszają się wpływy do budżetu państwa tym samym powodując erozję bazy podatkowej kraju A).

16 września 2014 OECD wydało „2014 Deliverables” czyli 15 punktowy Plan działań – dobrowolnych wytycznych mający na celu naprawę BEPS. Według OECD plan ten ma na celu „stworzenie jednolitych, międzynarodowych zasad podatkowych powstałych w ramach konsensusu, do naprawy BEPS i tym samym do ochrony bazy podatkowej.”

W planie czytamy o walce z nadużyciami m.in. takich instrumentów jak:

- Double Tax Avoidance Agreements / umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (DTAAs/ DTT’s)Dwustronne umowy pomiędzy krajami, które mają za zadanie wyeliminowanie sytuacji podwójnego opodatkowania inwestycji międzynarodowych. Unikanie podwójnego opodatkowania jest racjonalne, ale umowy te mogą mieć negatywne skutki. Wielu inwestorów szuka możliwości nabywania korzyści umownych i kieruje środki do krajów, które mają korzystne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Dzięki temu procederowi inwestorzy unikają płacenia podatków. Wiele krajów globalnego Południa podpisując umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zgadzało się na warunki, które znacząco zmniejszyły ich dochód z podatków. Umowy te maja być lepiej formułowane.

- Transfer pricing abuse / wycena operacji między spółkami zależnymi – sztuczne ceny . Dotyczy cen dóbr i usług kupowanych i sprzedawanych przez spółki zależne działające w obrębie tej samej korporacji. Proceder z reguły wykorzystuje zasadę „długości ramienia” co oznacza, że firmy powinny kupować i sprzedawać dobra i usługi od siebie za ceny jakie dany produkt lub usługa osiągają na rynku. Jednak 60% obecnego światowego handlu ma miejsce wewnątrz korporacji, pomiędzy spółkami zależnymi co oznacza, że zasada „długości ramienia” jest łamana często i łatwo a ceny kupna i sprzedaży są ustalane sztucznie, niezależnie od cen rynkowych. Zasada długości ramienia została przez OECD zachowana.

- CBCR – Country by country reporting / raportowanie kraj po kraju Taki rodzaj raportowania wymaga by ponadnarodowe korporacje i ich spółki zależne wykazywały wszystkie informacje dotyczące prowadzonych operacji we wszystkich krajach, w których działają spółki włączając w to także raje podatkowe.

Niestety, w wydaniu OECD CBCR ma być raportem utajnionym.

Plan działań w sposób bardzo szczegółowy rozwija powyższe i więcej kwestii.

Czego brakuje w 15 punktowym planie OECD? Według Action Aid UK

- kraje biedniejsze nie biorą udziału w negocjacjach/ dyskusjach nad nowymi zasadami podatkowymi. Owszem, odbywają się konsultacje. Przy stole obecna jest Południowa Afryka, która nie jest krajem biednym, a która twierdzi, że ma mandat do mówienia w imieniu innych krajów Afryki, jednak w momencie podejmowania decyzji – kraje bogate mają głos.

- BEPS nie rozwiązuje wielu spraw ważnych dla krajów rozwijających się. Na przykład nie podejmuje sprawy miejsca opodatkowania dochodów z działań w krajach rozwijających się. Obejrzyjcie nasz film. Dowiecie się tam, że firmy działające np. na terenie Zambii – sprawa Mopani/Glencore – nie płacą podatku z działalności w tych krajach, a raportują zysk np. w rajach podatkowych. 

- Rozwiązania proponowane przez OECD są często drogie i niepotrzebnie skomplikowane, tym trudniejsze do wprowadzenia w życie dla krajów biedniejszych.

Przedstawiciel Financial Transparency Coalition – Koen Roovers twierdzi z kolei, że „elementy wzoru raportu kraj po kraju są stabine, ale ogromną wartością byłoby gdyby raporty były otwarte dla społeczeństwa, a oni [OECD] nie zdobyli się na ten krok. Nowe zasady OECD zamiast odkryć to co tajne, mogą sprawić, ze tajne stanie się tajniejszym”.

Konkludując – choć kraje bogate zobowiązały się do działań na rzecz naprawy systemu podatkowego w celu poprawy sytuacji krajów najbiedniejszych, zrobiły niewiele w tej gestii. Kraje najbiedniejsze nadal nie mają równego prawa głosu, co czyni działania naprawcze jednostronne i oderwane od rzeczywistości w jakiej funkcjonują kraje najbiedniejsze.Zachowana została zasada długości ramienia co między innymi nie zmusza korporacji do płacenia podatków w miejscu faktycznej działalności. Do tego trzeba przypomnieć, że są to dobrowolne wytyczne.