Czwarty doroczny raport z monitoringu polskiej pomocy zagranicznej wyjawia kolejne mało znane fakty i przytacza opinie ekspertów z organizacji pozarządowych na temat najważniejszych wydatków polskiego rządu przeznaczonych na wsparcie krajów ubogich. Raport jest efektem pracy grupy roboczej ds. monitoringu polskiej pomocy działającej przy Grupie Zagranica zrzeszającej ponad 50 organizacji działających na rzecz zagranicy.

Polska pomoc rozwojowa utrzymała się w ubiegłym roku na poziomie podobnym do lat poprzednich i wynosiła ponad miliard złotych. Jednak to znacznie za mało, aby wywiązać się ze złożonej w 2005 r. deklaracji zwiększenia Oficjalnej Pomocy Rozwojowej do poziomu 0,33 proc. dochodu narodowego brutto (DNB) w 2015 r., o co apeluje do Polski i innych krajów Komisja Europejska.

- Brak wystarczającego poparcia rządu dla pomocy rozwojowej oznacza, że wkład Polski w realizację Milenijnych Celów Rozwoju, globalnego porozumienia w sprawie redukcji skrajnego ubóstwa, będzie wciąż żenująco mały - mówi Aleksandra Antonowicz z Polskiej Zielonej Sieci, jedna ze współautorów raportu. - Podejmując decyzje o pomocy, polski rząd kieruje się zbyt często chęcią promocji własnych interesów politycznych, militarnych i gospodarczych.

Organizacje pozarządowe pozytywnie oceniają fakt większej koncentracji polskiej pomocy i zmian organizacyjnych w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, które odpowiedzialne jest za pomoc zagraniczną. Jednak w dalszym ciągu duża część wydatków ma niewiele wspólnego z solidarnością z najuboższymi. Świadczą o tym m.in. że ponownie najwięcej środków otrzymały Chiny (prawie 100 mln zł w 2009 roku, na zakup towarów w polskich firmach) i rosnący udział wojska w wydatkowaniu kwot przeznaczonych na pomoc dla Afganistanu.

- Skromne środki, które Polska przeznacza na pomoc mogłyby być o wiele lepiej wydatkowane, jeśli minister Sikorski miałby wolę polityczną, aby skupić działania ministerstwa na podwyższeniu skuteczności pomocy - twierdzi Marcin Wojtalik z Instytutu Globalnej Odpowiedzialności, współautor raport. Statystycznie rzecz biorąc, każdy pełnoletni Polak przekazuje w ramach podatków ponad 37 złotych rocznie na pomoc rozwojową. Propozycje opisane w naszym raporcie pozwoliłyby wykorzystać te pieniądze o wiele lepiej niż dotychczas. Dlatego czekamy na szybką i pozytywną odpowiedź pana ministra.

Rok 2010 jest potrójnie ważny dla polskiej pomocy rozwojowej. Po pierwsze, mija termin, w którym rząd powinien zwiększyć pomoc do 0,17% dochodu narodowego brutto. Ta obietnica prawdopodobnie nie zostanie zrealizowana. Po drugie, zbliża się czas posumowania polskiego wkładu w realizację Deklaracji Paryskiej ws. Skuteczności Pomocy, dokumentu, który pozwoli państwom udzielającym pomocy, kierować ją w taki sposób, który najlepiej przyczyni się do poprawy sytuacji ludzi żyjących w największym ubóstwie. Po trzecie, 2010 rok jest ostatnim przed objęciem przez Polskę przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej. Innymi słowy, ostatni moment, żeby naprawić to, co jeszcze nie funkcjonuje sprawnie, nadrobić zaległości i przyjąć rolę lidera - także w zakresie działań na rzecz rozwoju.

- Zbliżająca się prezydencja przypomina o konieczności uchwalenia ustawy o polskiej współpracy rozwojowej - mówi Izabela Wilczyńska z Polskiej Akcji Humanitarnej. - Apelujemy do rządu o jak najszybsze zakończenie prac nad ustawą i do parlamentarzystów wszystkich partii o poparcie ustawy. Dążymy też do stworzenia podkomisji ds. współpracy rozwojowej w polskim sejmie. Dzięki temu nasz kraj mógłby doścignąć inne kraje Unii Europejskiej w udzielaniu pomocy krajom ubogim.

Raport zawiera artykuły tematyczne poświęcone kolejno: przeglądowi głównych trendów w polskiej pomocy, motywacjom politycznym, skuteczności oraz ustawie o współpracy rozwojowej, a także artykuły przedstawiające mocne i słabe strony polskiej pomocy w wybranych krajach: Angoli, Autonomii Palestyńskiej, Gruzji i Tanzanii.

Organizacje zgłosiły 12 konkretnych postulatów do realizacji w nadchodzącym roku. Należy:

• Uzgodnić i przyjąć ustawę o współpracy rozwojowej
• Stworzyć strategię współpracy rozwojowej
• Włączyć sprawiedliwy rozwój globalny do priorytetów polityki zagranicznej
• Przeznaczyć 0,33% dochodu narodowego brutto na pomoc w 2015 roku
• Realizować Deklarację Paryską ws. Skuteczności Pomocy
• Zwiększyć pulę środków na pomoc dla Afryki Subsaharyjskiej
• Nie wliczać tzw. pomocy wiązanej do puli pomocy rozwojowej
• Zaprzestać finansowania działań wojska ze środków pomocowych
• Wdrożyć wytyczne OECD dotyczące stypendiów dla studentów z krajów rozwijających się
• Zreformować fundusz małych grantów zarządzanych przez polskie ambasady
• Wzmocnić edukację rozwojową w Polsce

Publikacja jest wynikiem prac grupy roboczej ds. monitoringu pomocy zagranicznej w ramach Grupy Zagranica i nie musi wyrażać opinii wszystkich organizacji członkowskich Grupy Zagranica. Poprzednie raporty były poświęcone omówieniu kolejnych zagadnień dotyczących polskiej pomocy i w zdecydowanej większości pozostają aktualne. Polecamy lekturę raportów również z lat poprzednich.

17 września 2010 r. odbyła się w Centrum Prasowym PAP konferencja prasowa z okazji wydania raportu.

Pobierz Raport Polska pomoc zagraniczna 2009