.

Bodo Ellmers i Tove Ryding z Eurodad, współautorzy raportu „Who is paying the bill?” (“Kto za to płaci?”), poświęconego błędnej polityce unijnej i jej wpływowi na kraje uboższe opisują szczegółowo w jaki sposób polityka Unii Europejskiej- dotycząca długu, podatków i finansów- wpływa na realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju na całym świecie. A wpływa destrukcyjnie. Dlaczego? Bo cała jest oparta na nierównowadze sił.

Boom kredytowy, napędzany przez instytucje państw globalnej Północy popchnął ubogie kraje w nową pułapkę zadłużenia. Zarówno poziom długu prywatnego, jak i publicznego w krajach rozwijających się ponownie wzrósł.

Do końca 2018 roku aż 32 kraje o niskim dochodzie albo nie wywiązały się ze zobowiązań, albo były narażone na wysokie ryzyko kryzysu zadłużenia, zgodnie z ocenami MFW dotyczącymi stabilności zadłużenia. I liczba ta wzrosła ponad dwukrotnie w ciągu ostatnich 5 lat.

Boom kredytowy w krajach rozwijających się, jaki nastąpił po krachu finansowym zniweczył ciężko wypracowane korzyści, osiągnięte dzięki inicjatywom redukcji zadłużenia w krajach głęboko zadłużonych w latach 90. i 2000. Bo co z tego, że jeden dług został zredukowany, jeśli natychmiast pojawiają się odsetki następnych pożyczek..? Kraje o średnich dochodach, takie jak Argentyna, Pakistan lub Turcja, zostały dotknięte „tsunami” napływu kapitału z globalnej Północy na początku kryzysu. Niedawno kraje te ucierpiały na skutek ogromnego odpływu kapitału. Na przykład w 2018 roku Argentyna musiała poprosić o największą pożyczkę ratunkową MFW w historii – prawie 60 mld USD – na „załatanie” tej kapitałowej dziury. W zamian rząd Argentyny musiał się jednak zobowiązać do wprowadzenia ostrych oszczędności, obejmujących przede wszystkim usługi publiczne. Oszczędności te w nadchodzących latach będą hamować postępy w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju.

Tak dzieje się w wielu państwach globalnego Południa; autorzy przytaczają dane zebrane przez organizację Jubilee Debt Campaign na temat nowych pułapek kredytowych (tutaj). Kraje, które borykają się ze spłatą zadłużenia muszą oszczędzać na swoich obywatelkach i obywatelach. Jeśli sytuacja zmusza rząd kraju rozwijającego się do przyjęcia kolejnej pożyczki (oferowanej bardzo chętnie), na przykład dlatego że nie jest w stanie spłacać poprzedniej, musi on nierzadko spełnić warunki dyktowane mu przez wierzyciela: wprowadzać odpowiednie reformy i cięcia.

Warunkowanie pożyczek, które utrudnia de facto osiągnięcie Celów Zrównoważonego Rozwoju, to przede wszystkim wymagania wobec państw pożyczkobiorców ograniczenia wydatków publicznych, ograniczenie liczby pracowników służb publicznych (czyli zwolnienia pracowników, bez których skuteczne świadczenie usług publicznych jest niemożliwe, na przykład świadczenie opieki zdrowotnej czy edukacji), lub obniżki płac w sektorze publicznym. Można o tym przeczytać na przykład tutaj:, lub, w odniesieniu do opieki zdrowotnej w krajach zadłużonych, tutaj. Polityka MFW niesie także problemy w zakresie promowania równości płci.

Programy MFW, w tym warunki pożyczek, muszą zostać podpisane przez MFW, w którym państwa członkowskie UE posiadają ponad 30 procent głosów. Wspólnie mogą zawetować każdy program MFW, który podważa lub utrudnia wdrażanie Celów Zrównoważonego Rozwoju, albo narusza prawa człowieka. Ale tak się nigdy nie dzieje.

Z powodu naruszeń praw człowieka jakie są efektem opracowanych przez wierzycieli programów reform gospodarczych, Rada Praw Człowieka ONZ przyjęła zestaw wytycznych dotyczących oceny wpływu reform gospodarczych na prawa człowieka (UN Guiding Principles on human rights impact assessments of economic reforms)
Miało to miejsce w marcu 2019 roku.
Rada Praw Człowieka ONZ wezwała rządy i instytucje wierzycielskie do dopilnowania, aby te wytyczne były uwzględniane przy podejmowaniu decyzji dotyczących reform gospodarczych.
Rezolucja ta została przyjęta większością głosów dzięki wsparciu krajów rozwijających się. Niestety, wszystkie państwa członkowskie UE głosowały przeciwko.

Autorzy raportu komentują to jednoznacznie. Trudno o bardziej dosadny komunikat od rządów globalnej Północy: „wolimy przymykać oczy na niszczący wpływ reform gospodarczych na prawa człowieka, które wdrażamy lub narzucamy innym za pośrednictwem MFW, byle to nam się dobrze wiodło”.

Warunkowanie finansowania rozwoju to bardzo ciekawy i złożony temat. Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej, zapraszamy na nasze seminarium o warunkowaniu finansowania rozwoju. (tutaj link do REJESTRACJI)

Pełen raport “Kto za to płaci” można przeczytać tutaj. W temacie długów, pułapek kredytowych i polityki finansowej globalnej Północy polecamy szczególnie rozdział VI.
Zdjęcie: Maryna Yazbeck on Unsplash

Autorka: Karolina Święcicka